دانشسرای عالی وابسته به دانشگاه تربیت معلم تهران درسال 1353 با 150 نفر دانشجو در رشته های دبیری تاریخ ، جغرافیا ، زبان انگلیسی ، زبان و ادبیات فارسی، فیزیک ، شیمی و زیاضی شروع به کار کرد. درسال 1368 شورای گسترش آموزش عالی با استقلال دانشسرای عالی موافقت اصولی نمود و نام آن به دانشگاه تربیت معلم زاهدان تغییر یافت.

درسال 1370 به دنبال مصوبه شورای گسترش آموزش عالی مبنی بر ادغام دانشگاههای تربیت معلم شهرستانها در دانشگاههای محلی ، دانشگاه تربیت معلم زاهدان در دانشگاه سیستان وبلوچستان ادغام شد و رشته های علوم انسانی در سال 1370 دانشکده ادبیات وعلوم انسانی را تشکیل دادند.

تا سال 1378 رشته های تربیت بدنی ، الهیات ، علوم تربیتی ، روانشناسی ، باستانشناسی به رشته های دانشکده افزوده شد.

از سال 1378 به بعد کارشناسی ارشد رشته های جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، جغرافیای طبیعی ، زبانشناسی همگانی، تاریخ ،زبان و ادبیات فارسی ، فقه و حقوق اسلامی ، مدیریت آموزشی و باستانشناسی تأسیس شد، همچنین در سال 1384 کارشناسی و در سال 1387 کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات عربی و در سال 1385 گروه علوم اجتماعی با گرایش مردم شناسی به اين دانشکده اضافه گردیده است.

در سال 1388 دکتری رشته زبان و ادبیات فارسی و كارشناسي رشته علوم اجتماعی گرایش پژوهشگری به رشته های موجود اضافه شد.

این دانشکده درحال حاضر 3000 دانشجو در دوره روزانه و شبانه ، 70 نفر عضو هیات علمی و 6 گروه آموزشی دارد.

دانشکده های منشعب از دانشکده ادبیات و علوم انسانی

1- دانشکده جغرافیا و علوم انسانی (رشته های جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، جغرافیای طبیعی) 1384 .

2- دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی (رشته های علوم تربیتی ، روانشناسی ، مدیریت آموزشی) 1384

3- دانشکده الهیات و معارف اسلامی (رشته های فقه و مبانی حقوق اسلامی، فلسفه و حکمت اسلامی و علوم قرآنی)